Informe de Proyecto

Pishkaniki, “Minka Sumak Kawsaypak”Parlashkata Rikuchik Pankakuna (Kulla Killa, 2010)

Proyecto Minka Sumak Kawsayka kay yuyaytami churarka, “Chimborazo markapak llaktakunapi pakta wiñari, chikanchikan ruraykunatiyachun” chusku yuyaysapa mashikunami Japón mamallaktamanta shamushpa yanaparkakuna chikanchikan llankaykunapi.

Ishkay waranka iskun wata, kapak killa chusku punllapimi, Quito llaktapi shuk tantanakuyta rurashpa, kay proyectota pakta rikukkunaka yuyaykunata churashkataka ari nirkakuna, chaykunaka kaykunami: muruta-wiwakunapash wiñachipi, kawsaypachapi, yachaypi, hampiripi shinallatak kallari rikuchik proyectokunapash.

Kay ruraypak shunkuka kanmi (ECAs)nishka, Allpapi Llankakkunapak Yachana Wasikuna. Kay wata pawkar killamantami proyectoka shuk wata huntata ECAs Yachayta paktachinka, proyecto kallaripak akllashka rikunalla llaktakunapi. Chay katik ruraykunaka shamuk proyectokunawanmi paktashpa katinka.

Allpapi Llankakkunapak Yachana Wasikunaka (ECAs) rurarishkami shuk waranka iskun patsak pusak chunka iskun watapi, Mikuypak shinallatak alli Murukunata Tarpunapak (FAO)nishka Naciones Unidas ukumanta, shinami Indonesia mamallaktapi chakrakuta llakichik unkuykunata harkanapak rikurkakuna. Chay yachachi ñan pakta kashkatakami rikurkakuna: Asiapi, Africapi, Medio Orientepi shinallatak Latinoaméricapipash. Ecuador mamallaktapika ñami chunka watakuna tukushka.

ECAs kanmi yachanapak shuk rikuchik ñan (rurashpa yachana), allpapi llankakkunapak rurashkakunallamantatak hapishka yuyaykuna:

• Allpapi tarpukkunapak yachayta ashtawan sinchiyachina chay shina paykunapak rurayta yanaparitapash rikunkapak.
• Rikuna shinallatak chimpapurana allpapi allí llankaykunata sinchiyachinapak, hawalla ruraykunata hapishpa, yachashkakuna tiyashkapipash pallashpa.
• Allpapi llankakkuna paykunapak yachaykunata karanakunchun shinallatak mushuk yachaykunatapash paykunapak punllanta kawsaypi churachun. Kan tukunmi yachak “Yachachikkuna”shinallatak llaktapi kawsakunapak kawsay alli tukushpa katichun pushakkuna.

1. Tecnologíapi tukuykuna rurana (DPT)

Tecnologíapi tukuykuna rurana (DPT), tantachishkami hawalla yachaykunata chimpapurashpa rurana, allpapi llankakkuna chikanyachishpa rikuytukuchunkuna mayhanlla teconologíakunatak alli kaytukun llakikunata allichinapak.

2. Allpa kawsaypachata hamutayana (AAE)

Allpa kawsaypachata hamutayanaka kanmi ruraykunata rikurankapak shinallatak ima ruranata paktachinkapakpish, kaypika tantarinmi:

• Chakrakunata rikushpa shinallatik wakichishpa killkashpapash
• Chakrashkata yuyarinapak shinallatak hamutayanapakpash
• Chakrakuna imashina kashkata yachashpa tukuy pachakunapi, Utka llakikuna tiyashkata rikushpa shinallatak hampinapakpash.

3. Karanakunapak Riksina Punchakuna

Yachachinapak-yachanapak rimaykunataka utkami akllashka kan shinallatak tukuykunami ari nishka kan. Yachachinapakyachanapak tantanakuykunataka ECAsta yachachikkunami tukuyta allichishka kan punllanta paktachun.

4. Karanakunapak Riksina Punchakuna

Tukuy ECAspak yachaykunaka paktanmi kayshuk ECAspi tandarik mashikunawan yuyaykunata shinallatak rurashkakunata ishkaypakta paktakukta rikunapakpah, shinami llankaykunat allichitukunkuna.

5. Llaktapi llankay punlla

Llaktakunapak pakta llankaykuna allí rukurichunka ECAspak llankay punchami tiyan. ECAspi tantarikkunaka tecnologíawan imalla rurashkakunami rikuchinkakuna.

6. Yachay paktachi

Mayhanlla runakuna Yachachinapi-yachanapi pakta llamukkuna shinallatik tukuypi tantarikkunallami yachay paktachi raymi punllapi yachashka pankata hapinka.

Proyectoka llankanmi wiwakunata-murukunata wiñachipi, kawsaypachapi, hampiripi shunallatik yachaypi Japón mamallaktamanta yuyaysapa runakunami llaktakunapi yanapan (JICA)nishka, Consejo Provincial de Chimborazo, MAGAP, Ministerio del Ambiente, Ministerio de Salud Pública shinallatak Ministerio de Educación ashtawankarin ECAska, chusku ruraykunatami tantachin.

Proyecto ukupi yachanapak ECAS wasipika, mashnalla kuchuyakkunaka yachaykunatami sinchiyachinkuna, chaytaka paykunapak chakra ruraykunapimi rikuchinkuna, chaymantami mutsurin llaktapi kawsakkunaka kay tukuy ruraykunapi tantalla kana chay shina kinkin llakta ñawpakman richun shinallatak karu llaktakunapi llankanaman ritapash harkankapak.

• Kimsa chunka yachashanik runakunawanmi kallarik rikunalla llaktakunapi paktachinkakuna.
• Yachachikkunami kimsa u chushku pachakunata tantachishpa paktachinka yachachi-yachaynishkata tukuy kanchishchiri punchakunapi.

Yachaykunata rikuchik